СЕМІНАР
(тэарытычны)
Тэма “Родная мова ў сістэме дашкольнай адукацыі”
Мэта: павысіць прафесійную кампетэнтнасць педагогаў па пытаннях развіцця звязнага маўлення і культуры маўленчых зносін у дзяцей дашкольнага ўзросту.
План
1. Увядзенне ў праблему.
2. Задачы, змест і формы работы па развіцці беларускага маўлення ў дзяцей дашкольнага ўзросту.
3. Аналіз метадычнай літаратуры па развіцці беларускага маўлення.
4. Хатняе заданне: прааналізаваць змест нагляднага и метадычнага матэрыялу па тэме, скласці план іх папаўнення.
1.УВЯДЗЕННЕ Ў ПРАБЛЕМУ
Найважнейшым сродкам развіцця асобы дзіцяці з’яўляецца родная мова, якая, паводле слоў народнага паэта Беларусі і педагога Якуба Коласа, з'яўляецца першай крыніцай, «праз якую мы пазнаём жыццё і навакольны свет», “праз родную мову льецца шырокая магутная плынь, людкуючы розум і пачуцці дзяцей».
З аднаго боку, мова выступае як складальнік культуры, пад якой разумеюцца вынікі дзейнасці людзей, іх светапогляд, традыцыі, нормы жыццядзейнасці і сацыяльнага існавання, формы зносін, паводзін і г. д.
З другога боку, мова з'яўляецца формай існавання духоўнай культуры народа (фальклору, літаратуры, рэлігіі, філасофіі і г. д.). Можна сцвярджаць, што мова — гэта базісныэлемент культуры чалавека. Паўнацэннае вывучэнне мовы - гэта перш за ўсё далучэнне да духоўных каштоўнасцей сваёй нацыі.
Важнае значэнне надаецца далучэнню выхаванцаў да роднага слова шляхам увядзення ў нацыянальна-культурны фон беларускай мовы. Сутнасць культуралагічнага падыходу заключаецца ў тым, што навучанне роднай мове ажыццяўляецца ў кантэксце фарміравання нацыянальнай культуры, што забяспечвае, з аднаго боку, «уваходжанне» ў нацыянальную і сусветную культуру ў працэсе авалодання маўленнем на беларускай мове, а з другога — авалоданне беларускай мовай на аснове спасціжэння нацыянальнай культуры (па формуле: «культура праз мову і мова праз культуру»). Далучэнне дзяцей да каштоўнасцей нацыянальнай культуры прадугледжвае ўключэнне ў змест адукацыі культуразнаўчых, перш за ўсё мастацкіх, тэкстаў, што адлюстроўваюць ментальны вопыт, культурныя асаблівасці беларускага народа: народныя казкі, легенды, паданні.
Фарміраванню ў дзяцей каштоўнаснага стаўлення да нацыянальнай мовы садзейнічае ўключэнне ў змест адукацыі выказванняў, вершаў пра Беларусь і беларускую мову.
Нацыянальная культура засвойваецца і пры азнаямлені са словамі і выразамі, якія абазначаюць рэаліі духоўнай і матэрыяльнай культуры беларусаў: назвы народных звычаяў, свят (Каляды, Саракі, Гуканне вясны), традыцыйнага адзення (андарак, камізэлька), страў (дранікі, зацірка), прадметаў народнага мастацтва і побыту (ручнік, спарыш), так званымі гаваркімі словамі тыпу цягнік, ручнік, кухар і інш. Акрамя таго, культуразнаўчая інфармацыя праяўляецца ў фразеалагізмах, устойлівых параўнаннях (валасы, як лён; вочкі, нібьі пралескі), сімвалах нацыянальнай культуры (валошка, вярба, бусел) і інш. Падобныя словы і выразы сустракаюцца ў беларускіх народных казках, паэзіі, песнях, народных гульнях, прыказках і прымаўках і да т. п.
Фарміраванню ў дзяцей уяўленняў пра самабытнасць і унікальнасць беларускай мовы і культуры садзейнічае навучанне нацыянальнай мове ў дыялогу культур, шляхам параўнання з рускай мовай. Аб'ектамі параўнання выступаюць лексічныя адзінкі беларускай і рускай моў: іх вымаўленне, значэнне (па-беларуску — крапіва, сустрэча, абутак, а па-руску — крапива, встреча, обувь).
Важна праводзіць параўнанне сюжэтаў і выразных сродкаў беларускіх і рускіх фальклорных твораў, у мове якіх з найбольшай сілай праяўляецца тое, што ўласціва кожнаму народуТак, пры азнаямленні выхаванцаў з беларускім фальклорам іх увага накіроўваецца на падабенства сюжэтаў і вобразаў (казкі «Зайкава хатка» і «Заячья избушка», «Каза- Манюка» і «Коза-дереза» і інш.). Гэта значна паглыбляе мастацкае ўспрыманне зместу казкі дзецьмі, дазваляе засвоіць яскравыя выразы(рус.: у зайки избушка ледяная, а у лисы — лубяная, бел.: у зайца хатка з сняжку-труску, а ў лісы — зпяску труску). Параўнанне падобных слоў і выразаў садзейнічае, па – першае, асэнсаванню дзецьмі агульнага і рознага ў нацыянальных традыцыях, выхаванню павагі да культурных асаблівасцей абодвух народаў, па – другое, папярэджванню і пераадоленню памылак моўнай інтэрферэнцыі.
Такім чынам, рэалізуецца абвешчаны ў вучэбнай праграме дашкольнай адукацыі прынцып культураадпаведнасці — ажыццяўленне нацыянальна-культурнай сацыялізацыі дзіцяці, фарміраванне яго нацыянальнай самасвядомасці.
Развіццё беларускага маўлення дзяцей ажыццяўляецца паэтапна, пачынаючы з паступовага ўвядзення беларускай мовы ў розныя віды дзейнасці дзяцей ранняга ўзросту. У іх развіваюцца першапачатковыя навыкі разумення мовы, уменні ўзнаўляць асобныя словы, кароткія забаўлянкі, песенькі і да т. п. У нерэгламентаванай дзейнасці (праслу- хоўванне і абмеркаванне мастацкіх твораў, удзел у беларускіх народных гульнях і інш.) адбываецца неўсвядомленае засваенне беларускай мовы.
Пачынаючы з сярэдняй групы, у адукацыйны працэс уключаюцца заняткі па развіцці маўлення і культуры маўленчых зносін. Дзеці сярэдняга і старшага дашкольнага ўзросту авалодваюць рэпрадуктыўным беларускім маўленнем (пераказ, завучванне і ўзнаўленне кароткіх паэтычных твораў). Ажыццяўляецца навучанне і элементарным навыкам прадуктыўнага маўлення: расказванню па малюнку, пра цацку або прадмет, з асабістага вопыту. Навучанне ажыццяўляецца на фоне далейшага развіцця і ўдасканалення маўленчых навыкаў, набытых раней. Выхавальнік павінен строга прытрымлівацца беларускай мовы на занятках. Такім чынам фарміруецца дыферэнцыраваная маўленчая ўстаноўка на выкарыстанне беларускай мовы ў адпаведных сітуацыях, што ў далейшым дапаможа дзецям пазбегнуць змешвання дзвюх моў у маўленчай практыцы. Выхавальнік імкнецца забяспечыць дзецям радасць, задавальненне пры авалоданні беларускай мовай і захаваць станоўчую матывацыю яе засваення. Асобасна арыентаваны падыход праяўляецца ў тым, што беларуская мова як родная мова для дзіцяці ўводзіцца як натуральны спосаб самавыражэння. Для гэтага педагог наладжвае асобасна значныя і эмацыянальна яскравыя зносіны на нацыянальнай мове.
2. ЗАДАЧЫ, ЗМЕСТ І ФОРМЫ РАБОТЫ ПА РАЗВІЦЦІ БЕЛАРУСКАГА МАЎЛЕННЯ Ў ДЗЯЦЕЙ ДАШКОЛЬНАГА ЎЗРОСТУ
Развіцце маўлення дзяцей, навучанне іх роднай мове – адна з самых галоўных задач выхвання ва ўстанове дашкольнай адукацыі. Добрае валоданне роднай мовай забяспечвае эфектыўныя маўленчыя зносіны дзіцяці з дарослымі і аднагодкамі. Без маўленчых зносін, без моўнага наваколля немагчыма паўнавартаснае развіцце маўлення дзіцяці, бо менавіта дарослыя перадаюць яму вопыт, веды, уменні, культуру.
Навучыць дзіця карыстацца роднай мовай у жывых, непасрэдных зносінах з людзьмі – агульная задача маўленчага развіцця дашкольнікаў. Яна ў адпаведнасці з асноўнымі кампанентамі мовы і маўлення складаецца з задач:
- развіцце дыялагічнага (гутарковага) маўлення;
- фарміраванне звязнага маналагічнага маўлення;
- узбагачэнне, замацаванне і актывізацыя слоўніка;
-выхаванне гукавой культуры маўлення;
- выхаванне цікавасці і любві да мастацкага слова;
- падрыхтоўка да навучання грамаце.
Дашкольнікі, засвойваючы родную мову, авалодваюць такой формай маўленчых зносін, як вуснае маўленне. Таму дзіця неабходна вучыць слухаць і разумець маўленне, звернутае да яго, падтрымліваць размову, адказваць на пытанні, задаваць пытанні самому.
Развіцце маўлення дашкольнікаў пачынаецца на першым годзе жыцця. З другога паўгоддзя другога года жыцця дзіця само можа звяртацца да дарослага, выказваючы свае думкі, жаданні, пачуцці, просьбы. Яно можа паступова ўступаць з дарослымі ў дыялог , што значна пашырае магчымасці выхавальніка ажыццяўляць выхаванне і навучанне дашкольніка, у тым ліку магчымасці развіваць дзіцячае маўленне, навучаць дзяцей роднай мове.
Больш складаным відам маўленчай дзейнасці з’яўляецца маналагічнае маўленне – перадача складанага разгорнутага зместу. Дыялог – першая школа развіцця звязнага маналагічнага маўлення дзіцяці.
У дыялогу кожны з суразмоўцаў адказвае на пытанні другога, а ў маналогу прамоўца, паслядоўна выказваючы свае думкі, як бы адказвае іх самаму сабе. Фарміраванне ўласнага маналагічнага маўлення – умення звязна расказаць пра прадмет, падзею пачынаецца ў малодшым дашкольным узросце. Для дасягнення звязнага маўлення неабходна ўмець:
-уяўляць аб’ект, пра які трэба расказаць, умець аналізаваць яго;
- устанаўліваць прычынна – выніковыя, часавыя і іншыя адносіны паміж прадметамі і з’явамі;
- выкарыстоўваць неабходныя маўленчыя сродкі: інтанацыю, лагічны націск, словы, якія найбольш дакладна акрэсліваюць думку;
- будаваць складаныя сказы.
Асноўная адзінка мовы – слова, і ўдасканаленне маўленчых зносін магчыма толькі ў выніку пашырэння слоўнікавага запасу дзіцяці. Таму слоўнікавая работа цесна звязана з заняткамі па азнаямленні з навакольнай рэчаіснасцю.
Важна знаеміць дзяцей з сінонімамі, антонімамі, мнагазначнасцю слоў.
Словы з’яўляюцца будаўнічым матэрыялам маўлення, але злучэнне іх ў выказванні патрабуе валоданне граматычным ладам маўлення. Фарміраванне граматычнга ладу маўлення прадугледжвае работу па трох напрамках:
- развіцце ўменняў змяняць словы па формах;
- развіцце ўмення будаваць сказы розных тыпаў;
- засваенне спосабаў утварэння новых слоў.
На працягу дашкольнага дзяцінства неабходна ўсебакова ўдасканальваць гукавую культуру маўлення дзяцей.
Задача навучання – развіваць у дзяцей уменне выразна і правільна вымаўляць усе гукі і гукаспалучэнні ў словах роднай мовы. Неабходна развіваць артыкуляцыйны апарат дзяцей, удасканальваць іх дыкцыю, развіваць фанематычны слых.
Выхаванне цікавасці і любові да мастацкага слова дасягаецца праз азнаямленне дзяцей з мастацкай літаратурай, развіцце ў іх уменняў слухаць і разумець літаратурны твор, аналізаваць іх, узнаўляць (чытаць на памяць вершы, пераказваць казкі і апавяданні).
Задача, якая цесна звязана з іншымі задачамі развіцця маўлення, але істотна ад іх адрозніваецца, з’яўляецца падрыхтоўка да навучання грамаце.
Мэтай падрыхтоўкі да навучання грамаце з’яўляецца фарміраванне ў дзяцей элементарнага асэнсавання моўнай рэчаіснасці, арыенціроўкі ў гукавой сістэме мовы. Гэта дасягаецца праз навучанне дзяцей гукавому аналізу слова, азнаямленне са складовай будовай слова, слоўным складам сказа. На гэтай аснове ў далейшым ажыцяўляецца навучанне чытанню. У змест падрыхтоўкі да навучання грамаце ўваходзіць і падрыхтоўка да авалодання пісьмом.
Названыя задачы развіцця маўлення вырашаюцца ў кожнай дашкольнай узроставай групе, але канкрэтны змест іх розны, таму што залежыць ад узроставых магчымасцей дзяцей.
Неабходная сістэма работы пры вырашэнні ўсіх задач развіцця маўлення забяспечваецца пераемнасцю ў вырашэнні кожнай з іх пры пераходзе ад адной узроставай групы да другой.
Змест работы па развіцці маўлення вызначаецца вучэбнай праграмай дашкольнай адукацыі. У аснове гэтай работы ляжыць узбагачэнне пачуццевага вопыту, які дзіця набывае шляхам азнаямлення са з’явамі навакольнага жыцця.
Вучэбнай праграмай дашкольнай адукацыі прадугледжана і фарміраванне ў дзяцей уласна маўленчых уменняў і навыкаў.
Асноўныя сродкі рэалізацыі праграмных патрабаванняў – гэта:
- зносіны дарослых і дзяцей падчас розных відаў дзейнасці;
-культурнае моўнае асяроддзе, маўленне выхавальніка як педагагічныя фактары ўплыву на маўленне дзяцей;
- навучанне роднаму маўленню і мове на занятках;
- мастацкая літаратура;
- прырода і розныя віды мастацтва.
Развіцце маўлення дзяцей у дашкольных установах ажыццяўляецца ў дзвух формах: у штодзенным жыцці і на арганізаваных занятках.
3. МЕТАДЫЧНАЯ ЛІТАРАТУРА ПА РАЗВІЦЦІ БЕЛАРУСКАГА МАЎЛЕННЯ
1. Старжынская, Н.С. Развіцце беларускамоўных зносін дашкольнікаў дапаможнік для педагогаў дашкольных устаноў/ Н.С. Старжынская, Д.М. Дубініна – Мн.: НМЦэнтр, 2001.-144 с.
У дапаможніку раскрываюцца шляхі фарміравання ў дашкольнікаў цікавасці да роднай мовы, развіцця ў іх беларускага маўлення ў працэсе разнастайных зносін з дарослымі і равеснікамі.
Адрасуецца выхавальнікам дашкольнай адукацыі ўсіх узроставых груп.
2. Красіла, А.І. Праз літаратурную спадчыну - да авалодання роднай мовай: дапаможнік для выхавальнікаў дзіцячых садоў/ А.І. Красіла. – 2-е выданне. – Мазыр: ТАА ВД “Белы Вецер”, 2003.- 72 с.
Нельга вывучыць родную мову пад прымусам, яна павінна ўвайсці ў сэрца і думкі дзяцей непрыкметна, легка. А для гэтага выхавальніку неабходна спалучаць разнастайныя формы работы, прапанаваныя выкладчыкам Гродзенскага дзяржаўнага педагагічнага калежда А.І. Красіла, якія б не прымушалі дзіця “завучыць”, а падштурхнулі да свядомага жадання запомніць новае слова, яскравы паэтычны радок, падзяліцца радасцю свайго адкрыцця з бацькамі, сябрамі.
Адрасуецца выхавальнікам дашкольнай адукацыі ўсіх узроставых груп.
- Старжынская, Н.С.Падскажы слоўца: вучэбны дапаможнік для выхаванцаў старшай ступені (ад 5 да 6 гадоў) устаноў, якія забяспечваюць атрыманне дашкольнай адукацыі.- Мн.: ТАА “Сэр-Віт”, 2003.-56 с.
Вучэбны дапаможнік прызначаны для падрыхтоўкі дзяцей шостага года жыцця да школы ў адпаведнасці з адукацыйнымі стандартамі па адукацыйнай вобласці “Навучанне грамаце”. Ен уключае гульнявыя заданні, якія дапамагаюць дзіцяці ў займальнай форме засвоіць і замацаваць пэўныя маўленчыя нормы.
4. Рудзік, В.С. Планаванне работы па развіццю маўлення дашкольнікаў у вольны ад заняткаў час: дапаможнік для педагогаў устаноў, якія забяспечваюць атрыманне дашкольнай адукацыі / В.С. Рудзік.- 2-е выд. – Мазыр: ТАА “Белы Вецер”, 2006.- 100 с.
Дапаможнік прапануе прыкладнае планаванне работы па развіцці маўлення дзяцей усіх узроставых груп у вольны ад заняткаў час і складаецца з чатырох раздзелаў: выхаванне гукавой культуры мовы, фарміраванне граматычнага ладу мовы, развіцце слоўніка, развіцце звязнага маўлення. Дадатковы практычны матэрыял да кожнага раздзела прадстаўлены дыдактычнымі і народнымі гульнямі, скарагаворкамі, чыстагаворкамі, вершамі. Дапаможнік пабудаваны ў адпаведнасці з задачамі развіцця маўлення дзяцей дашкольнага ўзросту і патрабаваннямі вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі.
5. Краскоўская, Г.Ш. І слова гучала, чароўнае слова….(заняткі ў групе фантазеры): дапаможнік для педагогаў дашкольных устаноў /Г.І. Краскоўская. – Мн: УП “Тэхнапрынт”, 2005. - 64 с.
Прапануецца распрацоўка практычных заняткаў, накіраванных на абуджэнне ў дзяцей цікавасці да культуры народа, выхаванне нацыянальнай годнасці, пашырэнне моўнага слоўніка, развіцце ўяўлення, мыслення, творчага пачатку.
Адрасуецца выхавальнікам дашкольнай адукацыі, працуючым з дзецьмі старшага ўзросту.
- Дзецям аб мастацкім слове: кн. для выхавацелей дашкол. Устаноў / аўт.-уклад. В.П. Жыхар, Н.У. Васілевіч, І.М. Сапун. – Мн.: Зорны верасень, 2006. - 128 с.
Прапануюцца кароткія біяграфічныя звесткі пісьменнікаў, змест праграмных твораў, метадычныя парады па азнаямленню дзяцей дашкольнага ўзросту з беларускай літаратурай, матэрыялы з вопыту работы дашкольных устаноў. Аўтары- ўкладальнікі коратка спыняюцца на задачах, метадах і прыемах работы выхавальніка па знаемству з творчасцю беларускіх пісьменнікаў з улікам узроставых асаблівасцей дзяцей.
Творы беларускіх пісьменнікаў падабраны ў адпаведнасці з вучэбнай праграмай дашкольнай адукацыі.
7. Старжынская, Н.С. Крылаў не мае, а хутка лятае: лінгвістычныя гульні для дзяцей 4-7 гадоў: дапаможнік для педагогаў устаноў,якія забяспечваюць атрыманне дашкольнай адукацыі / Н.С. Старжынская. – Мінск: Зорны верасень, 2007.-160 с.
У дапаможніку раскрываюцца пытанні азнаямлення дзяцей адшкольнага і малодшага школьнага ўзросту са словам як маоўнай адзінкай: значэннем слова, яго магазначнасцю, семантычнымі адносінамі паміж словамі (сінанімічнымі, антанімічнымі). Прыводзяцца гульні і практыкаванні, накіраванныя як на фарміраванне ў дзяцей элементарных уяўленняў аб слове, так і на развіцце іх камунікатыўнай кампетэнцыі.
- Старжынская, Н.С. Маўленчае і лінгвістычнае развіцце дашкольнікаў: дапаможнік для педагогаў устаноў, якія забяспечваюць атрыманне дашкольнай адуацыі / Н.С. Старжынская. – Мінск: Зорны верасень, 2007. - 88 с.
Серыя “Современные педагогические технологии дошкольного образования» уключае новыя педагагічныя тэхналогіі ў розных аспектах развіцця дзіцяці: маўленчага і лінгвістычнага, мастацкага – маўленчага, музычнага, экалагічнага, матэматычнага, музычна – эстэтычнай культуры сродкамі беларускага музычнага фальклору і інш.
Дадзеная кніга – адна з першых у гэтай серыі. У ей падрабязна выкладзены асноўныя параметры тэхналогіі маўленчага і лінгвістычнага развіцця дашкольнікаў: мэта, структура, прынцыаы, змест, дыягностыка. Апрача таго, яна мае практычны матэрыял: рухавыя гульні, гульнявыя сітуацыі, сцэнарыі і інш.
- Старжынская, Н.С. Методыка развіцця роднай мовы: вучэбны дапаможнік/ Н.С. Старжынская, Дз. М. Дубініна.- 2-е выд., выпр.-Мінск: Выш.шк., 2008.-130 с.
10. Каравайчык, Т.І. каб гучала мова дашкалят / Т.І. каравайчык. – Мазыр: Содействие. 2009. – 88 с.
У выданні прадстаўленны планы – канспекты заняткаў па беларускай мове накіраваныя на фарміраванне маўленчай дзейнасці старшых дашкольнікаў, метадычныя падказкі для педагогаў, гульні па развіцю мовы дзяцей як на спецыяльна арганізаваных занятках, так і ў іншых відах дзіцячай дзейнасці.
11. Дубініна, Д.М. Родная прырода ў вуснай народнай творчасці: дапаможнік для педагогаў устаноў дашкольнай адукацыі / Д.М. Дубініна, А.А. Страха, Д.У. Дубінін. – Мазыр: Белы Вецер, 2014. – 133 с.
У дапаможніку выкладаюцца канцэптуальныя асновы этнакультурнага выхавання дзяцей дашкольнага ўзросту ад 5 да 7 гадоў жыцця, раскрываюцца метады і прыемы азнаямлення іх з прыродай роднага краю праз выкарыстанне вуснай народнай творчасці ў адпаведнасці з вучэбнай праграмай дашкольнай адукацыі.
12. Залатая скарбонка. Хрэстаматыя для дашкольнікаў: дапам. для педагогаў устаноў дашк. адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання. – Мінск: Аверсэв, 2018. – 413 с.: іл.
Кніга змяшчае творы мастацкай літаратуры і фальклору, якія ўваходзяць у вучэбную праграму дашкольнай адукацыі (адукацыйная вобласць «Мастацтва», напрамак «Мастацкая літаратура»).
Адрасуецца педагагічным работнікам устаноў дашкольнай адукацыі, дзецям дашкольнага ўзросту і іх бацькам.
13.Дубініна, Д.М. Выхаванне ў дзяцей дашкольнага ўзросту цікавасці да беларускай мастацкай літаратуры і фальклору: дапаможнік для педагогаў устаноў дашк. адукацыі / Д.М. Дубініна. – Мінск : Новое знание, 2016. – 208 с.
У дапаможніку прадстаўлены сцэнарыi актывізуючых зносін з дзецьмі ад 3 да 4 гадоў, ад 4 да 5 гадоў і ад 5 да 7 гадоў. Прапанаваны матэрыял падаецца ў адпаведнасці з задачамі вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі. Адрасуецца педагогам устаноў дашкольнай адукацыі для знаёмства дзяцей з творамі беларускай мастацкай літаратуры і фальклору як у час спецыяльна арганізаванага навучання, так і ў час нерэгламентаванай дзейнасці, а таксама бацькам для сямейнага чытання.
14.Старжынская, Н. С. Народная цацка – люстэрка культуры (ад 3 да 7 гадоў) : дапаможнік для педагогаў устаноў дашк. адукацыі з беларускай і рускай мовамі навучання: з электрон. дад. /Н. С. Старжынская, Д.М. Дубініна. – Мінск : Вышэйшая школа, 2014. – 87 с. + 1 электрон. апт. дыск.
У дапаможніку прыводзяцца звесткі пра беларускую народную цацку як інструмент пазнання культуры; прапаноўваецца методыка выкарыстання народнай цацкі ў адукацыйным працэсе ўстановы дашкольнай адукацыі. Змест матэрыялу адпавядае адукацыйнай вобласці «Мастацтва» (выяўленчая дзейнасць, мастацкая літаратура) вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі.
Электронны дадатак змяшчае слайды з выявамі жывёл, міфічных і казачных істот.
Для педагогаў устаноў дашкольнай адукацыі з беларускай і рускай мовамі навучання.
Серыя “Я мову родную люблю»
15. Старжынская, Н.С. Развіцце беларускага маўлення дашкольнікаў ад 4 да 7 гадоў: вучэб.- метад. дапам. для педагогаў устаноў дашкольнай адукацыі з рускай мовай навучання / Н.С. Старжынская, Д.М. Дубініна. – Мінск: Нацыянальны інстытут адукацыі, 2016. – 184 с.
У вучэбна – метадычным дапаможніку раскрываецца методыка навучання дзяцей дашкольнага ўзросту беларускай мове і навыкам маўленчых зносін ва ўмовах блізкароднаснага білінгвізму. Змест вучэбна – метадычнага дапаможніка адпавядае задачам вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі дзяцей ад 4 да 7 гадоў (адукацыйная вобласць “Развіцце маўлення і культура маўленчых зносін).
16. Старжынская, Н.С. Развіцце беларускага маўлення дашкольнікаў ад 5 да 7 гадоў: вучэб.нагляд. дапам. для педагогаў устаноў дашкольнай адукацыі з рускай мовай навучання / Н.С. Старжынская, Д.М. Дубініна. – Мінск: Нацыянальны інстытут адукацыі, 2016. – 40 с.
17. Старжынская, Н.С. Развіцце беларускага маўлення дашкольнікаў ад 4 да 5 гадоў: вучэб.нагляд. дапам. для педагогаў устаноў дашкольнай адукацыі з рускай мовай навучання / Н.С. Старжынская, Д.М. Дубініна. – Мінск: Аверсэв, 2018. – 40 с.